Trong thiết kế và thi công hệ thống phòng cháy chữa cháy (PCCC) cho các công trình hiện đại, quạt hút khói PCCC đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo an toàn tính mạng khi có sự cố hỏa hoạn.
Không chỉ đơn thuần là thiết bị thông gió, quạt hút khói PCCC là giải pháp kỹ thuật bắt buộc theo quy chuẩn, được thiết kế để chịu nhiệt độ cao và hoạt động liên tục trong điều kiện khắc nghiệt nhất. Cùng Dobaco tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây
Quạt hút khói PCCC là gì? Lợi ích an toàn khi hỏa hoạn
Quạt hút khói PCCC là thiết bị chuyên dụng được thiết kế để loại bỏ khói, khí độc và nhiệt ra khỏi khu vực xảy ra cháy, tạo điều kiện thuận lợi cho việc sơ tán người và hoạt động cứu hộ. Khác với quạt thông gió thường ngày được sử dụng để điều hòa không khí và tạo sự thoải mái, quạt hút khói PCCC phải đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt về khả năng chịu nhiệt, độ bền và khả năng hoạt động liên tục trong điều kiện khẩn cấp.
Quạt hút khói PCCC là loại quạt công nghiệp chuyên dụng có khả năng chịu nhiệt độ cao (từ 250°C đến 300°C hoặc cao hơn) trong thời gian kéo dài (thường từ 60 đến 120 phút). Thiết bị này được chế tạo từ vật liệu đặc biệt như thép không gỉ chịu nhiệt, hợp kim nhôm cao cấp hoặc thép carbon phủ lớp chống ăn mòn, với động cơ và các bộ phận truyền động được bảo vệ khỏi nhiệt độ cao.
Chức năng cốt lõi của quạt hút khói PCCC bao gồm:
- Loại bỏ nhanh chóng khói, khí độc và nhiệt khỏi khu vực cháy
- Duy trì tầm nhìn và chất lượng không khí tại lối thoát nạn
- Hạn chế sự lan rộng của khói sang các khu vực chưa bị ảnh hưởng
- Tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động chữa cháy và cứu hộ
- Bảo vệ kết cấu công trình khỏi tác động của nhiệt độ cao
Vì sao phải đạt 250–300°C trong 120 phút?
Trong giai đoạn đầu của một vụ cháy, nhiệt độ khói có thể tăng rất nhanh và đạt ngưỡng 250–300°C chỉ trong vòng 10–15 phút. Đây là khoảng nhiệt độ đặc trưng của khói trong các vụ cháy công trình dân dụng và thương mại. Nếu quạt hút khói PCCC không được thiết kế để chịu được mức nhiệt này, thiết bị sẽ ngừng hoạt động đúng lúc cần thiết nhất, biến đường thoát nạn thành bẫy tử thần.
Yêu cầu duy trì hoạt động trong 120 phút được xác định dựa trên thời gian tối thiểu cần thiết để:
- Hoàn tất việc sơ tán toàn bộ người trong tòa nhà (60–90 phút đối với các công trình lớn)
- Lực lượng PCCC tiếp cận và kiểm soát đám cháy (30–60 phút)
- Duy trì hệ thống hoạt động cho đến khi đám cháy được dập tắt hoàn toàn
Việc lựa chọn đúng cấp độ chịu nhiệt không chỉ đảm bảo an toàn mà còn tối ưu hóa chi phí đầu tư. Sử dụng cấp F300 cho khu vực chỉ cần F200 là lãng phí ngân sách, trong khi dùng F200 cho khu vực cần F300 là đánh cược với tính mạng con người.
Tiêu chuẩn & quy định áp dụng cho quạt hút khói PCCC
Hệ thống pháp lý và kỹ thuật về quạt hút khói PCCC tại Việt Nam được xây dựng dựa trên sự kết hợp giữa quy chuẩn quốc gia bắt buộc và tiêu chuẩn quốc tế được công nhận. Việc nắm vững các quy định này không chỉ giúp đảm bảo tính tuân thủ pháp lý mà còn là cơ sở để thiết kế, lựa chọn và vận hành hệ thống một cách hiệu quả và an toàn.
QCVN 06:2022/BXD – yêu cầu an toàn cháy liên quan hệ hút khói
Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 06:2022/BXD về “An toàn cháy cho nhà và công trình” do Bộ Xây dựng ban hành là văn bản pháp lý quan trọng nhất quy định về hệ thống PCCC tại Việt Nam. Quy chuẩn này thay thế QCVN 06:2010 với nhiều cập nhật phù hợp với thực tiễn và chuẩn mực quốc tế.
QCVN 06:2022/BXD quy định rõ các loại công trình bắt buộc phải lắp đặt hệ thống hút khói cơ học, bao gồm:
- Tòa nhà cao tầng từ 7 tầng trở lên
- Tầng hầm để xe có diện tích từ 200m² trở lên
- Trung tâm thương mại, siêu thị có diện tích tầng từ 500m² trở lên
- Khách sạn, bệnh viện, trường học có quy mô lớn
- Nhà máy, kho hàng có chứa vật liệu dễ cháy
Quy chuẩn cũng đặt ra các yêu cầu cụ thể về khả năng chịu nhiệt, công suất, thời gian hoạt động và khả năng tích hợp với hệ thống báo cháy tự động. Mọi thiết kế hệ thống quạt hút khói PCCC đều phải được cơ quan PCCC thẩm duyệt và nghiệm thu trước khi đưa công trình vào sử dụng.
Trách nhiệm tuân thủ QCVN 06:2022/BXD thuộc về chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thiết kế và nhà thầu thi công. Vi phạm các quy định này có thể dẫn đến phạt hành chính, buộc sửa chữa hoặc thậm chí không được cấp giấy phép hoạt động.
TCVN 5687 – cơ sở thiết kế lưu lượng/áp suất
Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5687 về “Thông gió, điều hòa không khí – Yêu cầu thiết kế” cung cấp phương pháp luận chi tiết để tính toán lưu lượng gió (m³/h) và áp suất (Pa) cần thiết cho các hệ thống thông gió, trong đó có hệ thống hút khói.
Theo TCVN 5687, việc xác định lưu lượng quạt hút khói PCCC cần dựa trên các yếu tố:
- Thể tích không gian cần hút khói
- Số lần trao đổi không khí yêu cầu (thường từ 6–12 lần/giờ đối với hệ hút khói)
- Tải lượng khói sinh ra dựa trên loại vật liệu cháy
- Yêu cầu về tốc độ loại bỏ khói
Đối với áp suất, tiêu chuẩn đưa ra nguyên tắc cân bằng tổng tổn thất áp suất trên toàn hệ thống đường ống, bao gồm:
- Tổn thất ma sát dọc theo ống (phụ thuộc độ dài, đường kính, độ nhám)
- Tổn thất cục bộ tại các phụ kiện (co, tê, khuỷu, van, miệng gió)
- Áp suất cần thiết tại đầu ra của hệ thống
Đối với hệ thống tăng áp cầu thang, TCVN 5687 khuyến nghị duy trì chênh lệch áp suất từ 25–50 Pa giữa cầu thang và các khu vực khác để ngăn khói xâm nhập. Đây là thông số quan trọng khi thiết kế hệ thống quạt hút khói PCCC kết hợp với hệ tăng áp.
EN 12101-3 – phân cấp F200/F300 và thời gian chịu nhiệt
Tiêu chuẩn Châu Âu EN 12101-3 về “Hệ thống kiểm soát khói và nhiệt – Phần 3: Đặc tính kỹ thuật cho quạt hút khói và nhiệt” là chuẩn mực quốc tế được áp dụng rộng rãi nhất cho quạt hút khói PCCC.
Các điểm quan trọng của EN 12101-3:
- Phân loại theo nhiệt độ và thời gian: Quạt được ký hiệu theo công thức F[nhiệt độ]/[thời gian], ví dụ:
- F200/120: Hoạt động ở 200°C trong 120 phút
- F300/120: Hoạt động ở 300°C trong 120 phút
- F400/120: Hoạt động ở 400°C trong 120 phút
- Yêu cầu thử nghiệm: Quạt phải trải qua các bài thử nghiệm nghiêm ngặt trong buồng nhiệt để chứng minh khả năng duy trì hiệu suất (ít nhất 80% công suất danh định) trong suốt thời gian quy định ở nhiệt độ tương ứng.
- Chứng nhận và ghi nhãn: Sản phẩm đạt tiêu chuẩn phải có giấy chứng nhận từ tổ chức được ủy quyền và ghi rõ cấp độ chịu nhiệt trên nhãn sản phẩm.
- Ý nghĩa khi lựa chọn:
- Đối với tầng hầm để xe, nhà kho thông thường: F200/120 thường đủ
- Đối với khu vực có tải lượng cháy cao (nhà xưởng công nghiệp, kho hóa chất): nên chọn F300/120
- Đối với khu vực đặc biệt quan trọng hoặc có nguy cơ cháy nổ cao: F400/120
Việc lựa chọn đúng phân cấp theo EN 12101-3 không chỉ đảm bảo an toàn mà còn là yêu cầu để được nghiệm thu theo QCVN 06:2022/BXD tại các công trình quan trọng.
Cấu tạo & nguyên lý: quạt hướng trục, ly tâm, gắn tường
Quạt hút khói PCCC được phân loại chủ yếu theo nguyên lý hoạt động và cách bố trí động cơ, cánh quạt cùng hệ thống truyền động. Việc hiểu rõ đặc điểm của từng loại quạt giúp lựa chọn giải pháp tối ưu cho từng kịch bản ứng dụng cụ thể.
| Đặc điểm | Quạt hướng trục | Quạt ly tâm | Quạt gắn tường |
| Lưu lượng | Cao (20,000–100,000 m³/h) | Trung bình đến cao (5,000–50,000 m³/h) | Thấp đến trung bình (1,000–10,000 m³/h) |
| Áp suất | Thấp (50–300 Pa) | Cao (300–2,000 Pa) | Thấp đến trung bình (50–400 Pa) |
| Cấu tạo | Cánh quạt trực tiếp trên trục động cơ | Vỏ ốc, bánh công tác, động cơ rời | Compact, gắn cố định vào tường |
| Đường ống | Ngắn, đường kính lớn | Dài, có nhiều khuỷu | Không cần hoặc rất ngắn |
| Chịu nhiệt | F200–F300 | F200–F400 | F200–F300 |
| Độ ồn | Trung bình (75–85 dB) | Cao (80–90 dB) | Thấp đến trung bình (70–80 dB) |
| Ứng dụng | Tầng hầm, sảnh lớn | Hệ thống đường ống phức tạp, tầng cao | Cải tạo, bổ sung, khu vực nhỏ |
So sánh hướng trục vs. ly tâm trong PCCC
Để lựa chọn đúng giữa quạt hút khói PCCC hướng trục và ly tâm, cần phân tích chi tiết về ưu nhược điểm và kịch bản phù hợp:
| Tiêu chí so sánh | Quạt hướng trục | Quạt ly tâm |
| Nguyên lý hoạt động | Không khí di chuyển song song với trục quay, qua cánh quạt và ra phía sau | Không khí hút vào theo hướng trục, sau đó được đẩy ra theo hướng vuông góc qua vỏ ốc hình xoắn |
| Hiệu suất năng lượng | Cao ở lưu lượng lớn, áp suất thấp | Cao ở áp suất cao, ổn định hơn khi có thay đổi trở lực |
| Khả năng chịu nhiệt | Tốt (F200–F300), nhưng động cơ cần cách nhiệt tốt | Rất tốt (F200–F400), động cơ đặt xa dòng khí nóng |
| Bảo trì | Đơn giản, ít chi tiết, dễ tiếp cận | Phức tạp hơn, nhiều bạc đạn, cần căn chỉnh chính xác |
| Chi phí đầu tư | Thấp đến trung bình | Trung bình đến cao |
| Không gian lắp đặt | Nhỏ gọn, có thể lắp inline | Cần không gian lớn hơn cho vỏ ốc |
Khuyến nghị lựa chọn:
- Chọn quạt hướng trục khi:
- Cần lưu lượng lớn với áp suất yêu cầu không cao
- Hệ thống ống ngắn, ít khuỷu, đường kính lớn
- Không gian lắp đặt hạn chế
- Ngân sách ưu tiên tiết kiệm
- Chọn quạt ly tâm khi:
- Cần áp suất cao để khắc phục trở lực đường ống dài
- Hệ thống có nhiều khuỷu, co, tê phức tạp
- Yêu cầu độ ổn định cao và ít bị ảnh hưởng bởi thay đổi điều kiện
- Khu vực có nguy cơ cháy cao cần cấp chịu nhiệt F300 trở lên
Quạt gắn tường PCCC – khi nào dùng?
Quạt hút khói PCCC gắn tường là giải pháp đặc biệt dành cho các trường hợp không thể hoặc không cần thiết phải xây dựng hệ thống ống dẫn phức tạp. Loại quạt này thường được lắp đặt trực tiếp vào tường hoặc cửa sổ, hút khói từ bên trong và thổi ra ngoài trời.
Đặc điểm và ưu điểm:
- Thiết kế nhỏ gọn, tích hợp động cơ và cánh quạt trong một khối
- Lắp đặt nhanh chóng, không cần đường ống dẫn
- Chi phí đầu tư thấp
- Bảo trì đơn giản
- Phù hợp với cải tạo công trình cũ
Giới hạn sử dụng:
- Lưu lượng thường giới hạn ở mức 1,000–10,000 m³/h
- Áp suất tĩnh thấp, không phù hợp cho hệ thống có trở lực cao
- Chỉ hiệu quả với không gian nhỏ, gần vị trí lắp đặt
- Tiếng ồn có thể ảnh hưởng đến khu vực lân cận nếu không có biện pháp giảm âm
Khi nào nên dùng quạt gắn tường:
- Cải tạo, nâng cấp hệ thống PCCC cho công trình hiện hữu không có không gian lắp đường ống
- Khu vực biên giới, phòng máy, kho nhỏ cần giải pháp thoát khói đơn giản
- Bổ sung năng lực hút khói cho các điểm yếu trong hệ thống chính
- Công trình có ngân sách hạn chế nhưng vẫn cần đáp ứng yêu cầu cơ bản về PCCC
Tuy nhiên, đối với các công trình lớn như tòa nhà cao tầng, trung tâm thương mại hay tầng hầm rộng, quạt gắn tường chỉ nên là giải pháp bổ trợ chứ không thể thay thế hệ thống quạt hút khói PCCC chính có ống dẫn.
Ứng dụng theo khu vực công trình
Mỗi khu vực trong công trình có đặc điểm riêng về diện tích, chiều cao trần, mật độ người, tải lượng cháy và yêu cầu thoát nạn. Do đó, việc thiết kế hệ thống quạt hút khói PCCC cần được tùy chỉnh cụ thể cho từng vị trí, kết hợp chặt chẽ với các thành phần khác như van chống cháy, cửa gió, tủ điều khiển và hệ thống tăng áp để tạo thành giải pháp tổng thể hiệu quả.
Tầng hầm/bãi xe: lưu lượng lớn, đường ống dài
Tầng hầm và bãi xe ngầm là khu vực có nguy cơ cháy cao do tập trung nhiều phương tiện, xăng dầu và thông gió tự nhiên hạn chế. Đây cũng là không gian khó khăn nhất cho việc sơ tán do tầm nhìn bị hạn chế và chỉ có một số lối thoát hiểm giới hạn.
Hành lang & sảnh đệm: phối hợp hút khói & tăng áp
Hành lang thoát hiểm và sảnh đệm (lobby) đóng vai trò là “lá chắn” quan trọng ngăn khói xâm nhập vào đường thoát nạn. Thiết kế hệ thống tại đây cần phối hợp đồng bộ giữa quạt hút khói PCCC và quạt tăng áp để tạo gradient áp suất hợp lý.
Quạt hút khói PCCC không chỉ là một thiết bị bắt buộc theo pháp luật mà còn là “lá chắn” cuối cùng bảo vệ tính mạng con người khi hỏa hoạn xảy ra. Việc lựa chọn đúng loại quạt, cấp độ chịu nhiệt, công suất phù hợp dựa trên các tiêu chuẩn QCVN 06:2022/BXD, TCVN 5687 và EN 12101-3 là trách nhiệm quan trọng của mọi chủ đầu tư và đơn vị thiết kế.
Bảng giá tham khảo theo loại & dải công suất
Bảng dưới đây cung cấp mức giá tham khảo cho quạt hút khói PCCC tại thị trường Việt Nam Lưu ý: đây là giá thiết bị đơn thuần, chưa bao gồm phụ kiện, vận chuyển và thi công.
| Loại quạt | Lưu lượng (m³/h) | Áp suất (Pa) | Cấp chịu nhiệt | Giá tham khảo (triệu VNĐ) |
| Quạt hướng trục | 5,000–10,000 | 80–150 | F200/120 | 15–25 |
| Quạt hướng trục | 10,000–20,000 | 100–200 | F200/120 | 25–45 |
| Quạt hướng trục | 20,000–40,000 | 150–250 | F200/120 | 45–80 |
| Quạt hướng trục | 40,000–80,000 | 200–300 | F300/120 | 80–150 |
| Quạt ly tâm | 5,000–10,000 | 300–500 | F200/120 | 25–40 |
| Quạt ly tâm | 10,000–20,000 | 400–800 | F200/120 | 40–75 |
| Quạt ly tâm | 20,000–40,000 | 500–1,000 | F300/120 | 75–140 |
| Quạt ly tâm | 40,000–80,000 | 800–1,500 | F300/120 | 140–280 |
| Quạt gắn tường | 1,000–3,000 | 50–100 | F200/60 | 8–15 |
| Quạt gắn tường | 3,000–8,000 | 100–200 | F200/120 | 15–30 |
Lưu ý khi tham khảo bảng giá:
- Giá có thể dao động ±20% tùy nhà cung cấp và số lượng đặt hàng
- Dự án lớn (>10 quạt) thường được chiết khấu 10–25%
- Sản phẩm nhập khẩu châu Âu có giá cao hơn 50–100%
- Chưa bao gồm VAT, vận chuyển, lắp đặt và bảo hành mở rộng
Dobaco – đơn vị cung cấp quạt công nghiệp chất lượng
Với hơn 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thông gió – PCCC, Dobaco là đơn vị tiên phong sản xuất và cung cấp quạt hút khói PCCC đạt chuẩn kiểm định chất lượng theo TCVN 2622:1995 và QCVN 06:2021/BXD. Các sản phẩm của Dobaco được thiết kế và chế tạo theo tiêu chuẩn kỹ thuật khắt khe, đảm bảo hoạt động ổn định trong điều kiện nhiệt độ lên tới 280°C trong 2 giờ.
Ưu điểm nổi bật của quạt hút khói PCCC Dobaco
-
Chịu nhiệt cao, hoạt động bền bỉ: Vỏ quạt làm từ thép sơn tĩnh điện hoặc inox, cánh quạt hợp kim nhôm chống biến dạng khi nhiệt độ tăng cao.
-
Hiệu suất hút khói mạnh mẽ: Lưu lượng gió lớn, đảm bảo thoát khói nhanh, giảm nhiệt độ đám cháy, giúp người thoát hiểm và lính cứu hỏa dễ tiếp cận hiện trường.
-
Thiết kế linh hoạt: Có thể lắp đặt trần, tường hoặc mái, phù hợp với nhiều dạng công trình (chung cư, hầm để xe, xưởng sản xuất, trung tâm thương mại,…).
-
Tối ưu tiết kiệm năng lượng: Motor nhập khẩu, quạt vận hành êm, tuổi thọ cao, tiết kiệm chi phí vận hành và bảo trì.
-
Đạt chứng nhận an toàn PCCC: Tất cả sản phẩm được kiểm định, cấp chứng chỉ phù hợp quy chuẩn kỹ thuật trước khi xuất xưởng.
Vì sao nên chọn Dobaco?
-
Hơn 300 công trình PCCC trên toàn quốc đã tin tưởng sử dụng sản phẩm Dobaco.
-
Đội ngũ kỹ sư chuyên nghiệp, tư vấn thiết kế, lắp đặt và kiểm định theo đúng tiêu chuẩn.
-
Chính sách bảo hành 12–24 tháng, hỗ trợ kỹ thuật nhanh chóng 24/7.
-
Giá thành cạnh tranh, chất lượng tương đương sản phẩm nhập khẩu.
Nếu bạn đang tìm kiếm đơn vị cung cấp quạt hút khói PCCC chất lượng, đạt chuẩn kiểm định và độ bền cao, Dobaco chính là lựa chọn tin cậy cho mọi công trình dân dụng và công nghiệp.
👉 Dobaco – Giải pháp thông gió và PCCC an toàn – bền vững – đạt chuẩn quốc gia.
Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện từ kiến thức cơ bản đến chuyên sâu về hệ thống quạt hút khói PCCC, giúp bạn tự tin hơn trong việc lựa chọn, thiết kế và vận hành hệ thống.
Đừng ngần ngại liên hệ với các chuyên gia PCCC để được tư vấn chi tiết cho dự án cụ thể của bạn – vì an toàn không bao giờ là điều để tiết kiệm.
Tham khảo thêm các sản phẩm của DOBACO
Quạt ly tâm: Hiệu suất cao, độ ồn thấp, phù hợp cho hệ thống thông gió công nghiệp, xử lý khí thải, và hệ thống điều hòa trung tâm.
👉 Xem chi tiết: quạt ly tâm
Quạt hướng trục: Thiết kế nhỏ gọn, lưu lượng gió lớn, lý tưởng cho các không gian cần làm mát nhanh như nhà xưởng, hầm mỏ, nhà kho.
👉 Xem chi tiết: quạt hướng trục
