Quan trắc khí thải đã trở thành công cụ bắt buộc giúp doanh nghiệp kiểm soát lượng khí phát thải ra môi trường. Từ khái niệm, phương pháp thực hiện cho đến các quy định pháp lý liên quan
Bài viết này DOBACO sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn toàn diện và cập nhật nhất về quan trắc khí thải tại Việt Nam.
Quan Trắc Khí Thải
Quan Trắc Khí Thải Là Gì?
Quan trắc khí thải là quá trình theo dõi, đo lường và phân tích các thông số của khí thải phát sinh từ hoạt động sản xuất, sinh hoạt hoặc các quá trình công nghiệp nhằm đánh giá mức độ ô nhiễm và kiểm soát phát thải ra môi trường.
Mục đích của quan trắc khí thải
- Kiểm soát lượng khí thải ra môi trường để bảo vệ sức khỏe con người và hệ sinh thái.
- Đảm bảo doanh nghiệp tuân thủ đúng quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
- Là cơ sở để cơ quan chức năng giám sát, quản lý và ra quyết định xử lý vi phạm nếu cần.
Quan trắc khí thải gồm những hình thức nào?
- Quan trắc khí thải định kỳ: Thực hiện lấy mẫu và phân tích theo lịch cố định (ví dụ: 3 hoặc 6 tháng/lần).
- Quan trắc khí thải tự động (CEMS): Hệ thống giám sát liên tục 24/7, truyền dữ liệu trực tiếp đến cơ quan quản lý nhà nước.
Các chỉ tiêu thường được quan trắc
- SO₂ (lưu huỳnh dioxide)
- NOx (oxit nitơ)
- CO (carbon monoxide)
- TSP (bụi tổng)
- O₂, CO₂, nhiệt độ, lưu lượng khí…
Các Phương Pháp Quan Trắc Khí Thải Phổ Biến
Quan Trắc Khí Thải
Việc lựa chọn đúng phương pháp quan trắc khí thải là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp kiểm soát phát thải hiệu quả và đáp ứng yêu cầu pháp lý. Hiện nay, có 2 nhóm phương pháp chính:
1. Quan trắc khí thải tự động – liên tục (CEMS)
CEMS (Continuous Emission Monitoring System) là hệ thống đo khí thải liên tục 24/7, được lắp đặt trực tiếp tại ống khói, ống xả của nhà máy.
Ưu điểm:
- Giám sát liên tục và theo thời gian thực các thông số như: SO₂, NOx, CO, O₂, bụi…
- Truyền dữ liệu tự động về Sở Tài nguyên và Môi trường.
- Phù hợp với các cơ sở phát thải lớn và có rủi ro ô nhiễm cao.
Hạn chế:
- Chi phí đầu tư ban đầu cao
- Cần bảo trì thường xuyên để đảm bảo độ chính xác
2. Quan trắc khí thải định kỳ (thủ công)
Phương pháp này sử dụng thiết bị cầm tay hoặc lấy mẫu khí về phân tích tại phòng thí nghiệm theo lịch định sẵn (3 tháng/lần, 6 tháng/lần…).
Ưu điểm:
- Chi phí thấp hơn so với hệ thống tự động
- Phù hợp với các cơ sở nhỏ hoặc không thuộc đối tượng bắt buộc lắp CEMS
Hạn chế:
- Không phản ánh được biến động phát thải theo thời gian
- Dễ bị sai lệch nếu thao tác không chuẩn
3. Quan trắc khí thải bằng cảm biến di động (ứng dụng trong giám sát nhanh)
Dành cho các mục đích kiểm tra tại chỗ, phát hiện rò rỉ, hoặc đánh giá sơ bộ. Thiết bị nhỏ gọn, dễ mang theo và sử dụng ngay.
So sánh tổng quan các phương pháp
| Tiêu chí | Tự động (CEMS) | Định kỳ (Thủ công) | Cảm biến di động |
| Tần suất đo | Liên tục 24/7 | Theo đợt (3–6 tháng/lần) | Bất kỳ lúc nào cần |
| Độ chính xác cao | ✅ | Tùy thuộc thao tác | Tương đối (đánh giá nhanh) |
| Truyền dữ liệu về cơ quan | Tự động | Phải báo cáo thủ công | Không bắt buộc |
| Chi phí đầu tư | Cao | Trung bình | Thấp |
Quy Định Pháp Lý Liên Quan Đến Quan Trắc Khí Thải
Việc thực hiện quan trắc khí thải không chỉ mang ý nghĩa bảo vệ môi trường mà còn là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh có phát sinh khí thải. Dưới đây là những văn bản quy phạm pháp luật và yêu cầu quan trọng mà doanh nghiệp cần nắm rõ.
1. Luật Bảo vệ môi trường 2020
- Là văn bản nền tảng quy định trách nhiệm, nghĩa vụ và chế tài xử phạt đối với tổ chức, cá nhân gây ô nhiễm không khí.
- Quy định rõ việc lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động cho các dự án thuộc nhóm có nguy cơ ô nhiễm cao.
2. Nghị định 08/2022/NĐ-CP
- Hướng dẫn chi tiết việc lập báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM), kế hoạch quản lý môi trường và yêu cầu truyền dữ liệu quan trắc về cơ quan nhà nước.
- Bổ sung danh sách ngành nghề bắt buộc phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải liên tục (CEMS).
3. Thông tư 10/2021/TT-BTNMT
- Ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quan trắc khí thải tự động, liên tục.
- Quy định các chỉ tiêu cần đo, tần suất kiểm định thiết bị và phương thức truyền dữ liệu về Sở TN&MT.
4. Yêu cầu đối với doanh nghiệp
- Lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động với các ngành như: nhiệt điện, xi măng, luyện kim, hóa chất, xử lý rác…
- Truyền dữ liệu liên tục từ hệ thống về trung tâm giám sát môi trường cấp tỉnh/thành phố.
- Hiệu chuẩn, kiểm định định kỳ các thiết bị đo lường để đảm bảo độ chính xác.
5. Hình thức xử phạt khi vi phạm
| Mức độ vi phạm | Mức xử phạt (ước tính) |
| Không lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải | Phạt từ 200 – 500 triệu đồng |
| Không truyền dữ liệu đúng quy định | Phạt từ 100 – 300 triệu đồng |
| Làm sai lệch kết quả quan trắc | Phạt nặng, có thể đình chỉ hoạt động |
Lưu ý quan trọng:
- Các dữ liệu quan trắc phải được lưu trữ tối thiểu 2 năm.
- Báo cáo kết quả quan trắc định kỳ phải được gửi đầy đủ, đúng hạn.
- Doanh nghiệp có thể bị đình chỉ hoặc thu hồi giấy phép môi trường nếu tái phạm hoặc vi phạm nghiêm trọng.
Câu Hỏi Thường Gặp (Faqs)
1. Quan trắc khí thải là gì và tại sao phải thực hiện?
- Quan trắc khí thải là quá trình đo lường, phân tích các chất ô nhiễm có trong khí thải từ nhà máy, khu công nghiệp nhằm kiểm soát và giảm thiểu tác động đến môi trường. Đây là yêu cầu bắt buộc theo Luật Bảo vệ môi trường để đảm bảo hoạt động sản xuất không gây hại đến cộng đồng.
2. Những cơ sở nào bắt buộc phải lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải tự động?
- Các cơ sở thuộc ngành có nguy cơ gây ô nhiễm cao như: xi măng, nhiệt điện, hóa chất, luyện kim, xử lý rác thải, sản xuất giấy, cao su… đều bắt buộc lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải liên tục (CEMS) và truyền dữ liệu về Sở Tài nguyên và Môi trường.
3. Chi phí lắp đặt hệ thống quan trắc khí thải là bao nhiêu?
- Chi phí dao động từ 500 triệu đến hơn 1 tỷ đồng, tùy vào quy mô, số lượng chỉ tiêu quan trắc và công nghệ sử dụng. Ngoài ra, doanh nghiệp còn cần chi phí bảo trì, hiệu chuẩn và vận hành định kỳ.
4. Bao lâu thì cần thực hiện quan trắc khí thải định kỳ?
- Với phương pháp thủ công, quan trắc được thực hiện mỗi 3 hoặc 6 tháng/lần, tùy theo yêu cầu của cơ quan quản lý.
- Với hệ thống tự động (CEMS), dữ liệu được cập nhật và truyền liên tục 24/7.
5. Nếu không thực hiện quan trắc khí thải thì bị xử phạt thế nào?
Doanh nghiệp có thể bị:
- Phạt tiền từ 100 – 500 triệu đồng
- Đình chỉ hoạt động tạm thời
- Bị rút giấy phép môi trường nếu vi phạm nghiêm trọng hoặc tái phạm nhiều lần.
Hi vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn quan trắc khí thải là gì, vai trò quan trọng của nó trong việc giám sát chất lượng không khí và đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý về môi trường.
Quan trắc không chỉ giúp phát hiện sớm các nguy cơ ô nhiễm mà còn là công cụ hiệu quả để doanh nghiệp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và cải thiện quy trình sản xuất.
Nếu bạn đang tìm kiếm một đơn vị cung cấp giải pháp quan trắc khí thải tự động, chính xác và đạt chuẩn pháp lý, Dobaco – Đơn vị tiên phong trong lĩnh vực môi trường công nghiệp tại Việt Nam – sẵn sàng đồng hành cùng bạn.
Với kinh nghiệm triển khai hàng trăm dự án quan trắc khí thải trên toàn quốc, Dobaco cam kết mang đến giải pháp tối ưu, bền vững và hiệu quả cho doanh nghiệp trong mọi lĩnh vực.
Xem thêm các sản phẩm của Dobaco
